IamTrang.com
 
IamTrang.com
KNOWLEDGE
PEOPLE
PLACE
PRODUCT & SERVICE
RESOURCE
ACTIVITY
LIFESTYLE
NEWS & EVENT
หน้าแรก  >  มรดกทางธรรมชาติและมรดกทางวัฒนธรรม  >  มรดกวัฒนธรรม-ศิลปหัตถกรรมและงานช่างท้องถิ่น-กันหม้อ ติหมา งานจักสานก้านจาก

มรดกวัฒนธรรม-ศิลปหัตถกรรมและงานช่างท้องถิ่น-กันหม้อ ติหมา งานจักสานก้านจาก

     กันหม้อ ติหมา งานจักสานก้านจาก ย่านซื่อ ตำบลแม่น้ำตรัง มีพื้นที่ราบเกิดจากดินตหนึ่งของอำเภอกันตัง จังหวัดตรัง เป็นชุมชนริมฝั่งแม่น้ำตรัง  มีพื้นที่ราบเกิดจากดินตะกอนที่แม่น้ำตรังพัดพามาทับถมเพราะอยู่ใกล้ปากน้ำ  ประกอบกับอิทธิพลของน้ำทะเลแทรกตัวตามลำคลองเข้ามาถึงชุมชนย่านซื่อ  น้ำในบริเวณนี้จึงเป็นน้ำกร่อย ทำให้ต้นจากเจริญเติบโตได้ดี  กลายเป็นพืชเศรษฐกิจทำรายด้หลักให้แก่ชาวบ้าน
     เมื่อครั้งอดีตที่ผู้คนยังหุงข้าวทำอาหารด้วยไม้ฟืนหรือถ่านไฟทุกครัวเรือนต้องใช้ที่กันหม้อรองหม้อข้าวหม้อแกง  ภาชนะใส่อาหารไม่ให้เขม่าดำติดพื้นเปรอะเปื้อน  ก้านจากที่เหลือจากการลอกออกเอาไปทำใบยาสูบ ก้านแข็งตรงกลางนำไปทำไม้กวาดชนิดเดียวกับไม้กวาดเรียวมะพร้าว  ส่วนด้านข้างใบทั้งสองจะเป็นก้านอ่อน  เลือกเอาด้านที่แข็งกว่า  นำมาเหลาสานทำที่กันหม้อไว้ใช้กันเองในครัวเรือน  เหลือก็แจกจ่ายปยังบ้านใกล้เรือนเคียง มีเวลาว่างก็ทำขาย
     นางบุญพา  หมื่นพรหม  อายุ ๕๒ ปี  หมู่ที่ ๒ ตำบลวังวน อำเภอกันตัง เล่าเรื่องการทำกันหม้อว่า  เดิมทีตนเองเป็นคนย่านซื่อ-ทุ่งค้อ  ย้ายตามญาติพี่น้องซึ่งแต่งงานมาเป็นสะใภ้ของบ้านวังวน  เมื่อมาอยู่ที่นี่ก็ได้ตั้งกลุ่มชักชวนชาวบ้านและเด็กนักเรียนฝึกการทำกันหม้อ  กลุ่ม มีสมาชิกอยู่ ๑๕ คน สมัยรุ่นพ่อรุ่นแม่  ทำใช้เองบ้าง แจกบ้าง เหลือขายลูกละ ๓ บาท ปัจจุบันที่ย่านซื่อมีคนทำต่อเนื่องราว ๕ – ๖ คน คนส่วนใหญ่ทำเป็นแต่เขาไม่ทำกันแล้ว เพราะทำใบจากยาสูบมีรายได้ดีกว่า และเดี๋ยวนี้คนหันไปใช้แก๊สหุงต้มแทนไม้ฟืน  ที่กันหม้อก็ไม่ได้ใช้ แต่ตนเองก็ยึดเป็นอาชีพได้ เพราะสามารถดัดแปลงเป็นภาชนะอื่นๆ เช่น ตระกร้าใส่ผลไม้ แจกันดอกไม้ และของที่ระลึก ฯลฯ เมื่อทำเสร็จส่งไปขายที่ตลาดเกษตรของเทศบาลเมืองตรัง หรืองานเทศบาลต่างๆ และมีลูกค้าประจำที่อำเภอหาดใหญ่โดยส่งผ่านสำนักงานเกษตรจังหวัดตรัง ใบเล็กราคาตั้งแต่ ๑๕ บาท ใดกลาง ๒๐ บาท และ ๒๕ บาท ตามลำดับแหล่งก้านจากที่ย่านซื่อนั้นเป็นใบจากคุณภาพดี ใบ ก้าน ยาวกว่าที่อื่น แต่ไม่ค่อยมีก้านจากเหลือเพราะส่งไปให้คนหมู่บ้านอื่นลอกจาก อยู่ไกลออกไป ตามไปเอาลำบาก จึงสั่งก้านจากของบ้านแหลม ตำบลวังวน
     วิธีการทำ  เริ่มจากนำก้านจากที่เหลาเรียบร้อยแล้วมา ตั้งท้าย หรือขึ้นรูปก้น เป็นวงกลมไว้ก่อน สานและดึงเข้าหากันให้ได้รูปทรงตามต้องการ จะเป็นกันหม้อหรือดัดแปลงเป็นภาชนะอื่นก็แล้วแต่ พอได้รูปทรงท่อนบนก็สานต่อลงไปเป็นเชิงเพื่อให้ก้นสูงขึ้น สอดปลายก้านกลับขึ้นมาทำเป็นรัดพัสตร์ หอยู่นำมาใช้หรือคาดเอว แล้วสอดปลายเก็บให้แนบเนียนเป็นอันเสร็จ
     นอกจากกันหม้อ ยังมียอดจากอ่อนที่ตัดใบเอาปเข้ากระบวนการทำใบจากจนถึงใบมวนยาสูบ ส่วนปลายยอดที่เหลืออยู่นำมาใช้ทำภาชนะไว้ตักน้ำบ่อ วิดน้ำเรือ ฯลฯ เรียกว่าติหมา อาจจะใช้ได้ไม่นานนัก  แต่เมื่อชำรุดแล้วก็ทิ้งให้เปื่อยย่อยสลาย ไม่มีมลพิษย้อนกลับคืน
     ขั้นตอนการทำหรือที่เรียกว่า ขอดติหมาจาก คือนำปลายยอดจากอ่อนมาตัดเป็นใบ ๆ สับปลายออกให้เหลือความยาวเสมอกัน นำไปผึ่งแดดสักครู่ใหญ่ๆ ให้อ่อนตัว หลังจากนั้นนำแต่ละใบมาพับทบตามแนวก้าน แล้วสอดตามรอยทบสลับโคนปลาย เพื่อให้มีความแข็งสม่ำเสมอ เมื่อได้เป็นแผ่นใหญ่พอสมควร ก็รวบปลายทั้งสองด้านเป็นขั้ว จับโค้งเขาหากัน แบ่งครึ่งแต่ละขั้ว สอดไขว้สับหว่างกัน ผูกให้แน่นไว้เป็นที่จับหรือผูกเชือกตักน้ำต่อไป เท่านี้ก็ได้ติหมารูปขอดโค้งสวยงามน่าใช้
     ปัจจุบันมีวัสดุพลาสติก ถังเหล็กคงทนแข็งแรงแต่ย่อยสลายยากเข้ามาแทนที่ติหมาจากชุมชนย่านซื่อเหลือผู้คน ใช้ติหมาจากนับบ้านได้ และผู้ที่ขอดติหมาจากได้สวย ประณีตบรรจลเหลือน้อยรายเต็มที ผู้มีฝีมือคนหนึ่งในจำนวนนั้นคือ ป้าฉิวหยิน  แซ่ฮั่ง ๖๖ ปี ใครไปใครมาที่บ้านย่านซื่อ ป้าจะมานั่งขอดติดหาให้ดูเป็นตัวอย่างเสมอ

 
 
 

จำนวนครั้งที่เปิดอ่าน: 17472
นำเสนอโดย: Peekung
 

Share
IamTrang.com
: :: ชอบ-ชม-ชิม โดย วีร์วิศ
: :: เรื่องเล่าของอิงตะวัน โดย อิงตะวัน
: :: แต่งบ้าน-งานดีไซน์ โดย มะลิริน
: :: จิตเป็นนาย โดย นะโม

 


 
iamtrang.com
iamtrang.com ออกแบบจัดทำและผลิตเนื้อหา+ภาพ โดย บริษัท ดีพี สตูดิโอ จำกัด เลขที่ 32 สุขุมวิท 85 บางจาก พระโขนง กรุงเทพฯ 10260
โทร. 02-3311610 โทรสาร 02-3311618 Email: dp@dp-studio.com
Copyright 2009 IamTrang.com All rights reserved สงวนลิขสิทธิ์ตามกฎหมาย